Groeiende Belgische commerciële afhankelijkheid van China vraagt waakzaamheid
De invoer uit China bereikt nieuwe pieken in Europa, aangezwengeld door de Chinese overproductie in verschillende sectoren en een agressief industrieel beleid. Ook in België stijgt de import vanuit China. De vrees groeit voor buitensporige afhankelijkheid van China als voornaamste leverancier van strategische goederen, d.w.z. goederen die als belangrijk worden beschouwd voor de nationale veiligheid, gezondheid, energie en groene en digitale transitie. Als reactie probeert Europa haar handelsbetrekkingen met China te beheren volgens de ‘de-risking, not decoupling’-mantra van de Commissie. Dat betekent de risico's afbouwen, zonder zich van China los te maken. De Belgische beleidsmakers onderschrijven deze nieuwe benadering, maar de versnippering van de bevoegdheden belemmert concrete maatregelen.
Strategische afhankelijkheid: de Belgische kwetsbaarheden in kaart gebracht
Om het publieke debat te verrijken, brengt dit artikel de belangrijkste Belgische handelsblootstellingen aan China in kaart, en de kwetsbaarheden die daarmee gepaard gaan. De directe blootstelling van de Belgische import uit en export naar China is kleiner dan die van de EU, in het bijzonder Duitsland. Wel is de samenstelling van de Belgische invoer uit China de afgelopen jaren veranderd: van textiel en speelgoed naar meer geavanceerde goederen, als elektronica en elektrische voertuigen. In de Belgische uitvoer naar China valt het groeiende aandeel chemische producten op. Uit een systematische analyse op productniveau komt China als veruit de grootste extra-EU-leverancier van strategische goederen aan de EU uit de bus, maar dat geldt niet voor België. Toch is België sterk afhankelijk van China voor ongeveer 50 van zijn 200 vastgestelde strategische invoerproducten, van vitamines en industriële scheikundige grondstoffen tot stalen staven, ledlampen en permanente magneten. Anderzijds zijn de Belgische uitvoerproducten met een sterk geconcentreerde extra‑EU vraag doorgaans voor andere landen bestemd, met name het VK, de VS en India, met een paar uitzonderingen als chemische katalysatoren.
Om andere kwetsbaarheden op te sporen, onderzoeken we niet alleen de rechtstreekse handel van België met China op macro-economisch niveau. De gegevens over de toegevoegde waarde wijzen erop dat Belgische sectoren zoals textielproductie, elektronica en basismetalen indirect aan China zijn blootgesteld via internationale toeleveringsketens. Door de aanwezigheid van vele multinationals in België en in de bredere context van de interne markt, zijn ook de handelsstromen tussen andere EU-lidstaten en China relevant voor België. Daarnaast blijkt uit een meer gedetailleerde analyse op bedrijfsniveau dat blootstellingen aan potentiële verstoringen in de toelevering van kritieke Chinese inputs grote verschillen vertonen tussen geografische regio’s, (sub)sectoren en individuele bedrijven in eenzelfde sector. Dat wijst erop dat gerichte maatregelen nodig zijn om de risico’s te verminderen.
Het verloop van de Belgisch-Chinese handelsbetrekkingen en het EU-beleid op de voet volgen
In elk geval zullen Belgische beleidsmakers en ondernemingen in toenemende mate de gevolgen ondervinden van de Europese risicoafbouwstrategie tegenover China, gaande van bestraffende invoertarieven en (mogelijk) uitvoercontroles, verscherpte doorlichtingsprocedures voor investeringen en rapportageverplichtingen, tot de overloopeffecten van het industrieel beleid van de EU en haar lidstaten om de Chinese dominantie in verschillende toeleveringsketens tegen te gaan. Het is daarom van essentieel belang om de veranderende handelsblootstelling van België aan China en het relevante EU-beleid op de voet te blijven volgen.